"Κακοποίηση, Συγκάλυψη και χρυσά μετάλλια: Μία κριτική ματιά στο "Athlete A"
Της Χριστίνας Φιλιππάκη
Ένα μόλις μήνα μετά την επίσημη κυκλοφορία του στο Netflix, το ντοκιμαντέρ “Athlete A” έχει ήδη αποδείξει ότι θα αποτελέσει σημείο σταθμό για την ενόργανη γυμναστική.
Το ντοκιμαντέρ εστιάζει στη γνωστή πλέον σε όλους μας υπόθεση σεξουαλικής κακοποίησης Αμερικανών αθλητριών από τον γιατρό Larry Nassar, όπως αυτή συνδέεται με την τοξική κουλτούρα της ενόργανης γυμναστικής και τη στάση της Αμερικανικής γυμναστικής ομοσπονδίας απέναντι σε καταγγελίες κακοποίησης. Η ιστορία παρουσιάζεται κυρίως μέσα από την οπτική γωνία των Maggie Nichols, Rachael Denhollander και Jamie Dantzscher, που υπήρξαν θύματα του Nassar και μέσα από τις έρευνες της εφημερίδας IndyStar που έφερε την υπόθεση στο φως.
Τι μου άρεσε στο Athlete A
1) Η έμφαση στη συμβολή της δημοσιογραφικής έρευνας και των πρώτων αθλητριών που μίλησαν δημόσια
Το 2016, η εφημερίδα IndyStar δημοσίευσε ένα άρθρο που αφορούσε τον τρόπο διαχείρισης καταγγελιών σεξουαλικής κακοποίησης από την Αμερικανική Γυμναστική Ομοσπονδία. Το άρθρο δεν αφορούσε τον Nassar, αλλά αποκάλυπτε την πολιτική της ομοσπονδίας να αγνοεί οποιαδήποτε καταγγελία σεξουαλικής κακοποίησης που δεν έφερε την υπογραφή κάποιου αθλητή ή γονέα αθλητή. Η πολιτική αυτή είναι σαφώς παράνομη, μιας και ο νόμος δηλώνει ξεκάθαρα ότι η οποιαδήποτε υποψία παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης πρέπει να καταγγέλλεται στις αρχές. Ως αποτέλεσμα αυτής, προπονητές εναντίον τον οποίων είχαν γίνει καταγγελίες συνέχιζαν να ασκούν το επάγγελμά τους και να κακοποιούν παιδιά στα γυμναστήρια. Έχοντας διαβάσει το άρθρο, οι πρώην αθλήτριες Rachael Denhollander and Jessica Howard ήρθαν σε επικοινωνία με την εφημερίδα και μίλησαν για την κακοποίηση που είχαν υποστεί στα χέρια του Nassar. Σε επαφή με τους δημοσιογράφους ήρθε και ο δικηγόρος της Ολυμπιακής αθλήτριας Jamie Dantzscher, η οποία είχε αποφασίσει να κινηθεί νομικά εναντίον του πρώην γιατρού. Η συμβολή των τριών αυτών αθλητριών που είχαν το θάρρος να μιλήσουν, έστω και ανώνυμα, ήταν θεμελιώδης στο χτίσιμο της υπόθεσης εναντίον του Nassar. Το άρθρο στο οποίο δημοσιεύτηκαν οι εμπειρίες τους αποτέλεσε την αρχή του τέλους του πρώην γιατρού, μιας και χάρη σε αυτό εκατοντάδες αθλήτριες συνειδητοποίησαν ότι είχαν πέσει θύματα κακοποίησης και βρήκαν την ευκαιρία να μιλήσουν δημόσια για αυτό.
Πιστεύω ότι η εστίαση στη δημοσιογραφική έρευνα είναι ιδιαίτερα σημαντική επειδή δείχνει στους αθλητές ότι υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρονται να ακούσουν την ιστορία τους αλλά και επειδή αποδεικνύει το πώς οι φωνές λίγων ανθρώπων μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η αναφορά σε όλα τα αρνητικά σχόλια, τις απειλές και τις επιθέσεις που δέχτηκαν οι προαναφερθείσες αθλήτριες και η εφημερίδα που. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι έχοντας παρακολουθήσει την εξέλιξη της συγκεκριμένης υπόθεσης, τα άτομα που έσπευσαν να κατηγορήσουν τα θύματα δεν θα έχουν την ίδια αντίδραση σε τυχόν μελλοντικές κατηγορίες.
2) Δίνεται έμφαση στην ευθύνη του προέδρου της Γυμναστικής Ομοσπονδίας, Steve Penny.
Ο Penny δεν κακοποίησε παιδιά όπως ο Nassar και οι Karolyi, αλλά εκμεταλλεύτηκε και επέτρεψε αυτήν την κακοποίηση για να μεγιστοποιήσει το κέρδος του. Ο Penny δεν έχει κάποιο παιδαγωγικό υπόβαθρο και ότι είναι ένας ειδικός του μάρκετινγκ που αντιμετώπισε την ομοσπονδία ως επιχείρηση και ενδιαφέρθηκε για το πώς θα την πλασάρει με τον πιο κερδοφόρο τρόπο, αδιαφορώντας πλήρως για την ασφάλεια των παιδιών που έφεραν τα κέρδη. Πολλά άρθρα τονίζουν ότι η ομοσπονδία ενδιαφερόταν για τα μετάλλια περισσότερο από ότι ενδιαφερόταν για τους αθλητές. Το Athlete A έκανε ξεκάθαρο ότι αυτό συμβαίνει επειδή τα μετάλλια φέρνουν σπόνσορες και λεφτά και ότι πολλά από αυτά τα λεφτά κατέληξαν στην τσέπη του Steve Penny.
Ο Penny ενημερώθηκε για τις μεθόδους του Nassar τον Ιούνιο του 2015. Η προπονήτρια της Maggie έτυχε να την ακούσει να συζητάει τη “θεραπεία” του πρώην γιατρού με συναθλήτριά της και ενημέρωσε τους γονείς της, αλλά και την συντονίστρια του προγράμματος Rhonda Faen, η οποία με τη σειρά της ενημέρωσε τον Penny. Αξίζει να αναφερθεί ότι και τα τρία αυτά μέλη της γυμναστικής κοινότητας θεωρούνται “mandatory reporters”, το οποίο σημαίνει ότι υποχρεούνται από το νόμο να καταγγείλουν στις αρχές (και όχι στους ανωτέρους τους) οποιαδήποτε αναφορά σε παιδική σεξουαλική κακοποίηση. Επομένως, και οι τρεις φέρουν κάποιο μερίδιο ευθύνης επειδή δεν έκαναν αυτό που υποχρεούνται να κάνουν με βάση το νόμο.
Παρόλα αυτά ο Penny ήταν αυτός που είπε στους γονείς της Maggie να παραμείνουν άπραγοι και σιωπηλοί για να μην θέσουν σε κίνδυνο την έρευνα του FBI, ενώ παράλληλα έψαχνε τρόπους να συγκαλύψει το σκάνδαλο. Ο Penny ήταν αυτός που διεξήγαγε μία εσωτερική έρευνα πέντε εβδομάδων πριν κάνει την καταγγελία. Ο Penny ήταν ο πρόεδρος της ομοσπονδίας όταν ζητήθηκε από την McKayla Maroney να υπογράψει ένα NDA και όταν οι δικηγόροι της ομοσπονδίας ήρθαν σε επαφή με τους πρώην συντρόφους της Jamie Dantzscher ελπίζοντας να ανακαλύψουν κάτι που θα υποβάθμιζε την αξιοπιστία της μαρτυρίας της. Ο Penny ήταν αυτός που θα επέτρεπε στον Nassar να συνεχίσει να εργάζεται ως γιατρός και να θέσει υποψηφιότητα για σχολικός σύμβουλος για να μη χαλάσει τη δική του φήμη.
3) Δίνεται έμφαση στον ρόλο του Bela και της Marta Karolyi, αλλά και στη γενικότερη κουλτούρα της ενόργανης γυμναστικής
Η Marta Karolyi όχι μόνο ήταν πρόθυμη να βοηθήσει τον Penny να συγκαλύψει το σκάνδαλο αλλά έπαιξε επίσης βασικό ρόλο στη δημιουργία μιας τοξικής κουλτούρας που επιτρέπει σε έναν άνθρωπο σαν τον Nassar να δράσει ανενόχλητος. Αυτό γίνεται απόλυτα ξεκάθαρο στο ντοκιμαντέρ, το οποίο δίνει μία σύντομη αναδρομή στην καριέρα των «θρυλικών» Marta και Bela Karolyi που έγιναν γνωστοί ως οι προπονητές της πασίγνωστης Nadia Comaneci. O πρώην χορογράφος των Karolyi Gezar Posza αποκαλύπτει τις μεθόδους των δύο προπονητών και κάνει λόγο για χαστούκια, σωματική βία, σχόλια του τύπου “χοντρή αγελάδα”, φωνές και φόβο. Όπως δήλωσε η Ολυμπιακή αθλήτρια Tracey Talavera, όλοι ήξεραν το σύστημα τον Karolyi, αλλά επίσης ήξεραν ότι κέρδιζαν συνεχώς.
Οι επιπτώσεις αυτής της νοοτροπίας και η σχέση τους με την κακοποίηση του Nassar γίνονται ξεκάθαρες από τις μαρτυρίες της Ολυμπιακής αθλήτριας Jamie Dantzscher και της πρώην αθλήτριας και συγγραφέα Jennifer Sey. Έχοντας αναφερθεί στις προβληματικές μεθόδους των προπονητών της και στην αδιαφορία τους για την υγεία της, η Dantzscher είπε μία φράση που νομίζω δε θα ξεχάσω ποτέ: “Νιώθω πολύ άσχημα που το λέω, αλλά τότε ανυπομονούσα να δω τον Larry επειδή ήταν ο μόνος καλός ενήλικας που θυμάμαι.” Ο κόσμος της γυμναστικής ήταν τόσο γεμάτος με απάνθρωπους ενήλικες, που ένας εγκληματίας σαν τον Nassar ήταν ο μόνος που η τότε έφηβη Dantzscher πίστευε ότι της φερόταν καλά.
Η Sey, η οποία είχε ήδη μιλήσει για την κακοποίηση στην Αμερικανική γυμναστική στο βιβλίο της Chalked Up: My life in Elite Gymnastics, εξήγησε με μία της φράση το πώς το περιβάλλον της γυμναστικής έκανε τις αθλήτριες ευάλωτες στην κακοποίηση. “Όταν συμβαίνει σεξουαλική κακοποίηση δεν εμπιστεύεσαι τον εαυτό σου. Γιατί εσύ νομίζεις ότι πεινάς, πιστεύεις ότι πονάει ο αστράγαλός σου, πιστεύεις ότι δουλεύεις πολύ σκληρά. Αλλά σου φωνάζουν ότι είσαι τεμπέλα και ότι είσαι χοντρή και ότι ο αστράγαλός σου είναι μια χαρά”. Οι περισσότερες αθλήτριες δεν μίλησαν επειδή είχαν μάθει να μην εμπιστεύονται τα συναισθήματά τους, να μην ακούν το σώμα τους και να υπακούν τυφλά τους ενήλικες γύρω τους. Το Athlete A δεν μιλάει απλά για τον Nassar. Μιλάει για τη γενικότερη κουλτούρα κακοποίησης στο χώρο της γυμναστικής και αναγκάζει κάθε αθλητή, κάθε προπονητή, κάθε γονιό να αναρωτηθεί κατά πόσο έχει υπάρξει θύμα ή και συνεχιστής αυτής της κουλτούρας, θέτοντας έτσι τα θεμέλια για την αλλαγή στη νοοτροπία του αθλήματος.
Τι δεν μου άρεσε στο Athlete A
1) Η παρουσίαση του Gezar Poszar
Όπως ήδη αναφέρθηκε, ο Gezar Poszar ήταν ο χορογράφος και στενός φίλος των Karolyi, o οποίος μίλησε για τις βάναυσες μεθόδους τους στο ντοκιμαντέρ. Πιστεύω πως ό,τι είπε ο Poszar είναι αλήθεια και θεωρώ ότι το γεγονός ότι μίλησε δημόσια είναι αξιέπαινο. Εξίσου αξιέπαινο είναι και το ότι ο Poszar έχει μιλήσει για αυτά τα περιστατικά στο παρελθόν, υποστηρίζοντας την Ρουμάνα αθλήτρια Emilia Eberle. Επίσης, καταλαβαίνω απόλυτα ότι η κομμουνιστική Ρουμανία δεν αποτελούσε το ιδανικό περιβάλλον για την πραγματοποίηση καταγγελιών για βάναυση συμπεριφορά προπονητών, και ειδικά των προπονητών που “δημιούργησαν” την εθνική ηρωίδα της χώρας. Αυτό που δυσκολεύομαι, όμως, να πιστέψω είναι ότι ο Poszar ήταν ένας αθώος σύμμαχος των αθλητριών, που προσπάθησε να ενημερώσει τις αρχές και που επέλεξε να μείνει στο πλευρό των Karolyi μόνο και μόνο επειδή η παρουσία του βοηθούσε τις αθλήτριες πιο πολύ από την απουσία του, όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε.
Σε μια συνέντευξή της στο ProSport, η Ρουμάνα αθλήτρια Rodica Dunca είχε δηλώσει ότι ο Poszar και ο Karolyi ήταν παρόντες όταν οι αθλήτριες έκαναν μπάνιο και όταν πήγαιναν στην τουαλέτα, έτσι ώστε να βεβαιωθούν ότι οι δεν θα έπιναν κρυφά το νερό της βρύσης και δε θα βάρυναν κατά λίγα γραμμάρια ως αποτέλεσμα αυτού. Η Dunca δε φαίνεται να θεωρεί τον Poszar σύμμαχό της. Πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι ο Poszar συνέχισε να συνεργάζεται στενά με τους Karolyi στις ΗΠΑ για χρόνια και ότι προσέλαβε τον Rick Newman, έναν προπονητή που είχε επίσης δουλέψει για τους Karolyi και ήταν γνωστός για τις βάρβαρες μεθόδους του, στο δικό του γυμναστήριο.
Προφανώς ο Poszar έχει πλέον αναγνωρίσει ότι οι μέθοδοι τους ήταν λανθασμένοι και αυτό είναι εξαιρετικό, αλλά η απόπειρά του να παρουσιάσει τον εαυτό του ως κάποιον που ήταν πάντα σύμμαχος των αθλητριών δεν είναι ιδιαίτερα πειστική δεδομένου του παρελθόντος του. Τονίζω αυτή την αντίφαση όχι επειδή έχω κάποια προσωπική έχθρα εναντίον του, αλλά επειδή πιστεύω ότι η παραδοχή των λαθών του παρελθόντος αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη δημιουργία ενός ασφαλέστερου αθλητικού περιβάλλοντος. Θεωρώ επίσης ότι η εξιδανίκευση ενός ανθρώπου που είδε και, όπως δείχνει η συνέντευξη της Dunca, συμμετείχε στην κακοποίηση αθλητριών για χρόνια και δε φαίνεται πρόθυμος να παραδεχτεί οποιαδήποτε προσωπική ευθύνη για αυτό αποτελεί τροχοπέδη για την πρόοδο που όλοι θέλουμε να επιτύχουμε. Φυσικά, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι οι προπονητές που κάποτε υπήρξαν μέρος του προβλήματος μπορούν να αλλάξουν νοοτροπία και να αποτελέσουν μέρος της λύσης. Αλλά αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν αναγνωρίσουν την ευθύνη τους, και το ντοκιμαντέρ δε δείχνει τον Poszar να κάνει κάτι τέτοιο.
2) H έμφαση στο ότι η Maggie Nichols δεν έγινε μέλος της Ομάδας του Ρίο αποκλειστικά και μόνο λόγω της καταγγελίας της
Το Athlete A δημιουργεί την εντύπωση ότι η Nichols δεν κέρδισε ένα εισιτήριο για το Ρίο αποκλειστικά και μόνο επειδή πραγματοποίησε καταγγελία εναντίον του Nassar. Αυτό παρουσιάζεται ως γεγονός, ενώ δεν είναι παρά μία προσωπική άποψη. Το βασικό επιχείρημα της οικογένειας της Nichols είναι ότι η ομάδα αποτελείται από οκτώ άτομα (πέντε βασικές και τρεις αναπληρωματικές) και η Nichols κατετάχθη έκτη στο σύνθετο ατομικό στις Ολυμπιακές δοκιμές. Αυτό όμως δε λαμβάνει υπόψη ότι υπάρχουν αθλήτριες όπως η Ashton Locklear που δεν αγωνίζονται και στα τέσσερα όργανα, αλλά είναι κορυφαίες στα όργανα στα οποία αγωνίζονται και ότι στον τελικό ομάδων η κάθε χώρα εκπροσωπείται από τρεις αθλήτριες σε κάθε όργανο. Η Nichols ανάρρωνε από σοβαρό τραυματισμό και είχε αναγκαστεί να μειώσει το επίπεδο δυσκολίας της. Αν και κατετάχθη έκτη στο σύνθετο ατομικό στις Ολυμπιακές δοκιμές δεν ήταν στις τρεις καλύτερες σε κανένα όργανο. Και επειδή η Biles και η Raisman δεν ήταν ιδιαίτερα δυνατές στο δίζυγο, η ομάδα των ΗΠΑ προτίμησε τις Kocian, Locklear (αναπληρωματική) και Douglas, οι οποίες κατέλαβαν τις τρεις πρώτες θέσεις στο δίζυγο. Η Nichols ήταν ένατη στο συγκεκριμένο όργανο. Οι δύο άλλες αναπληρωματικές ήταν η Smith και η Skinner, που νίκησαν την Nichols στο σύνθετο ατομικό και ήρθαν δεύτερες στη δοκό και το άλμα αντίστοιχα. Έχουν ειπωθεί πολλά για αυτή την ομάδα και κυρίως για τη θέση της Douglas, η οποία είχε πτώσεις στις Ολυμπιακές δοκιμές, αλλά η αλήθεια είναι πως οι αριθμοί δικαιολογούν την απουσία της Nichols από την τελική οκτάδα. Σίγουρα θα μπορούσε να είναι μία καλή αναπληρωματική, αλλά το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τις τρεις αθλήτριες που όντως επιλέχθηκαν για αυτόν τον ρόλο.
Αυτό δε σημαίνει ότι η Αμερικανική Γυμναστική Ομοσπονδία είναι αμερόληπτη. Κάθε άλλο! Πιστεύω ότι τα υψηλόβαθμα στελέχη της ομοσπονδίας έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν την επιλογή της ομάδας με βάση το συμφέρον τους. Πιστεύω επίσης ότι η ομοσπονδία έχει ευνοήσει και συνεχίσει να ευνοεί αθλήτριες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να προσελκύσουν περισσότερους σπόνσορες λόγω της φήμης και της προσωπικότητάς τους. Και θεωρώ πως είναι λάθος που η Ομοσπονδία δημιουργεί στις αθλήτριες την ψευδαίσθηση ότι έχουν την ευκαιρία να κερδίσουν μία θέση στην Ολυμπιακή ομάδα, ενώ έχουν ήδη αποφασίσει ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Τέλος, ο φόβος του αποκλεισμού από σημαντικές ομάδες αποτελεί βασικό ανασταλτικό παράγοντα για τις καταγγελίες αθλητριών. Όλα τα παραπάνω είναι πολύ σημαντικά θέματα που πρέπει να διερευνηθούν στο ντοκιμαντέρ. Απλά εύχομαι αυτό να είχε γίνει χωρίς την προώθηση της ιδέας ότι η Νίκολς αδικήθηκε κατάφωρα και στερήθηκε μία θέση που όλοι ξέρουν πως ήταν δική της. Κάτι τέτοιο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και ενθαρρύνει το κοινό να εστιάσει στο αν η Nichols θα έπρεπε να είχε αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες και όχι στα γενικότερα προβλήματα που αναφέρθηκαν.
3) Η έλλειψη αναφοράς στο Michigan State University
Το ντοκιμαντέρ εστιάζει κυρίως στο ρόλο του Nassar στην εθνική ομάδα και δε δίνει την ίδια προσοχή στο κομμάτι της υπόθεσής του που αφορά τη δουλειά του στο Michigan State University (MSU). Αθλήτριες που επισκέφτηκαν το ιατρείο του Nassar στο MSU πραγματοποίησαν καταγγελίες εναντίον του αλλά δεν έλαβαν ποτέ την προσοχή που τους άξιζε. Η Larissa Boyce και μια συναθλήτριά της κατήγγειλαν τον Nassar το 1997. Όμως, η προπονήτρια της ομάδας του MSU, Kathie Klages που ήταν στενή φίλη του Nassar τις έκανε να πιστέψουν ότι αυτές ήταν το πρόβλημα. Ο προπονητής της Ολυμπιακής ομάδας του Λονδίνου και στενός φίλος του Nassar, John Geddert ενημερώθηκε για την συμπεριφορά του από μία μητέρα και είδε τον γιατρό να αγγίζει ανάρμοστα μία νεαρή αθλήτρια αλλά δεν πραγματοποίησε κάποια καταγγελία. Αντίστοιχα παράπονα έγιναν και από αθλήτριες των ομάδων στίβου, σόφτμπολ και βόλεϊ του MSU, οι οποίες μίλησαν στους προπονητές τους χωρίς όμως να βρουν κάποια ανταπόκριση. Η Kyle Stephens, οικογενειακή φίλη του Nassar, είχε μιλήσει σε ψυχολόγο και καθηγητή του MSU, καθώς και σε άλλους συμβούλους ψυχικής υγείας οι οποίοι επίσης δεν έκαναν καμία καταγγελία. Μέλη της κοινότητας του MSU γνώριζαν για την έρευνα εναντίον του Nassar και απλά έμειναν σιωπηλοί όσο ο Nassar συνέχισε να εξετάζει και να κακοποιεί ασθενείς μέσα στο πανεπιστήμιο. Όλοι οι προπονητές και οι εργαζόμενοι του MSU που αναφέρονται παραπάνω θεωρούνται “mandatory reporters”. Καταλαβαίνω ότι το ντοκιμαντέρ υπόκειται σε χρονικούς περιορισμούς αλλά πιστεύω ότι η ιστορία του Nassar δεν είναι πλήρης χωρίς την αναφορά στο MSU και στο πώς και εκείνοι, όπως η γυμναστική ομοσπονδία, δεν κατάφεραν να προστατέψουν τους αθλητές τους.
Φυσικά, τα παραπάνω στοιχεία δεν αναιρούν το γεγονός ότι το Athlete A είναι ένα καλό ντοκιμαντέρ που επιβάλλεται να ιδωθεί από όλα τα μέλη της γυμναστικής κοινότητας και όχι μόνο. Με αφορμή το ντοκιμαντέρ ένας μεγάλος αριθμός αθλητριών από τη Μεγάλη Βρετανία αλλά και την Αυστραλία, έχουν αρχίσει να μιλούν δημόσια για την σωματική και συναισθηματική κακοποίηση που έχουν υποστεί στο άθλημα. Είμαι σίγουρη ότι αθλήτριες από άλλες χώρες θα ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται στα σύνορα της Αμερικής. Τo Athlete A άνοιξε τον ασκό του Αιόλου. Οι ιστορίες των αθλητριών φτάνουν σε μεγάλα κανάλια, ο κόσμος ακούει, οι ομοσπονδίες βρίσκονται υπό μία πρωτόγνωρη πίεση. Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνονται καταγγελίες για κακοποίηση στο άθλημα, αλλά είναι πρώτη φορά που το ευρύ κοινό φαίνεται να ακούει και να ενδιαφέρεται. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε πως βλέπουμε την αρχή μιας αλλαγής που θα έπρεπε να είχε γίνει χρόνια πριν.
Δείτε το τρέιλερ της ταινίας
Πηγές:
Σχετικά με το παρελθόν των Karolyi και του Poszar:
http://triplefull.blogspot.com/2008/11/karolyi-scandal-quotes-by-adrian-goreac.html
Σχετικά με το ποιος ήξερε τι στο MSU:
https://www.mlive.com/news/2018/02/who_knew_what_when_about_larry.html
eu.detroitnews.com/story/tech/2018/01/18/msu-president-told-nassar-complaint-2014/1042071001/
Σχετικά με τον John Geddert:
https://www.huffpost.com/entry/olympic-coach-john-geddert-allegedly-knew-about-larry-nassar-abuse-as-early-as-1988_n_5d30634ee4b020cd993f766d
Σχετικά με το NDA της McKayla Maroney:
https://abcnews.go.com/US/usa-gymnastics-revokes-fine-mckayla-maroney-chrissy-teigen/story?id=52400598
Σχετικά με την πορεία της έρευνας του IndyStar (περιλαμβάνει τους τίτλους όλων των σχετικών άρθρων)
https://eu.indystar.com/story/sports/2018/01/24/indystar-larry-nassar-usa-gymnastics-investigation/1062120001/
-
Η Χριστίνα Φιλιππάκη είναι φοιτήτρια του τμήματος φιλολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Παρόλο που η εμπειρία της ως αθλήτρια ενόργανης γυμναστικής περιορίστηκε στο ερασιτεχνικό επίπεδο κατά τα μαθητικά της χρόνια, δεν έπαψε ποτέ να παρακολουθεί ανελλιπώς το άθλημα και να ενημερώνεται διαρκώς για τις εξελίξεις του. Η επιθυμία της να μοιραστεί την αγάπη και τις γνώσεις της για τη γυμναστική την οδήγησε στην ενεργή συμμετοχή στη διαδικτυακή κοινότητα φιλάθλων της γυμναστικής και τη συγγραφή σχετικών άρθρων. Στο παρελθόν, έχει συνεισφέρει σε αγγλόφωνες ιστοσελίδες και συνεργάζεται με το gymnast.gr από το καλοκαίρι του 2016..