Όταν η ενόργανη γυμναστική γυναικών φτάνει στις τηλεοράσεις μας
Οι τελικοί ενόργανης γυναικών έχουν τελιώσει, τα μετάλλια μοιράστηκαν, η αρένα άδειασε κι η ενόργανη γυμναστική στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο αποτελεί ένα ένδοξο κεφάλαιο της μακρόχρονης ιστορίας του αθλήματος.
Η Simone Biles (ΗΠΑ) κυριάρχησε στους αγώνες, κερδίζοντας 5 από τα 6 πιθανά μετάλλια που μια αθλήτρια μπορεί να κερδίσει, η Aliya Mustafina (Ρωσία) απέδειξε πως είναι ακόμη η βασίλισσα των ασύμμετρων ζυγών παρά τους πολλαπλούς τραυματισμούς της και η Amy Tinkler (Μεγάλη Βρετανία), η Sophie Scheder (Γερμανία) και η Sanne Wevers (Ολλανδία), κέρδισαν ιστορικά μετάλλια για τις χώρες τους. Είναι όμως κρίμα που όλες αυτές οι συγκλονιστικές στιγμές πλαισιώθηκαν από έναν μάλλον χλιαρό και απογοητευτικό σχολιασμό, όταν μεταδόθηκαν από την ελληνική τηλεόραση. Δε θέλω να είμαι αχάριστη. Ως μια μεγάλη φίλαθλος, που έχει περάσει ατελείωτες ώρες κατεβάζοντας αμφιλεγόμενα proxy και παρακολουθώντας αγώνες σε κακής ποιότητας livestream που κολλάνε συνεχώς και κατακλύζονται από πλήθος διαφημίσεων, θα είμαι αιώνια ευγνώμων που η EΡΤ έφερε όλες αυτές τις μαγικές στιγμές στην οθόνη μου. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι ο ζωντανός σχολιασμός που ακούσαμε ήταν στην καλύτερη περίπτωση μετριότατος.
Κατανοώ απόλυτα ότι κανένας σχολιαστής δε θα μπορούσε να προφέρει ολόσωστα ονόματα αθλητριών που προέρχονται από κάθε γωνιά της γης. Κατανοώ ότι η μετάδοση απευθυνόταν σε ένα ελληνικό κοινό που ενδιαφέρεται για τις ελληνικές συμμετοχές, και πως για το λόγο αυτό, ο σχολιασμός συχνά εστίαζε στις επιδόσεις των αθλητών της χώρα μας κι όχι στις αθλήτριες που βλέπαμε εκείνη τη στιγμή στην οθόνη μας. Κατανοώ επίσης ότι στην τελική, ο κάθε σχολιαστής είναι άνθρωπος, και θα κάνει κάποια λάθη, ιδίως όταν σχολιάζει ζωντανά για πολλές ώρες συνεχόμενα. Θεωρώ όμως, ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα λάθη που γίνονται εν τη ρύμη του λόγου και της παντελούς άγνοιας που ήταν προφανής σε πολλά σημεία της μετάδοσης.
Τα αθλήματα όπου βασίζονται στη βαθμολογία των κριτών συχνά δέχονται ισχυρή κριτική, μιας και πολλοί φαίνεται να θεωρούν ότι όλες οι βαθμολογίες είναι καθαρά υποκειμενικές κι ότι οι κριτές μπορούν απλά να επιβραβεύσουν ή να τιμωρήσουν όποιον αθλητή επιθυμούν. Αυτή η προφανώς λανθασμένη αντίληψη ενισχύεται από το γεγονός ότι το γενικό κοινό δεν έχει γνώση του κώδικα βαθμολογίας και το ότι η τηλεοπτική μετάδοση δεν είναι σε θέση να τους τον εξηγήσει. Φυσικά, ακόμη κι ο πιο άπειρος τηλεθεατής μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι μία πτώση είναι καταστρεπτική για τη βαθμολογία ενός αθλητή, ή ότι ένα μεγάλο βήμα στην προσγείωση θα προκαλέσει μειώσεις. Όμως, υπάρχουν πολλά ακόμη λάθη που δεν είναι τόσο προφανή αν δεν επισημανθούν από κάποιον ειδήμονα. Όταν το κοινό βλέπει μια αθλήτρια να περιστρέφεται πολλές φορές στον αέρα και να κολλάει την προσγείωσή της χωρίς όμως να επιβραβεύεται με μία τέλεια βαθμολογία, απορεί. Κι αν ο σχολιαστής δεν μπορεί να εξηγήσει ότι αυτές οι μειώσεις οφείλονται στα λυγισμένα γόνατα, τους σταυρωμένους αστραγάλους και τη θέση του στήθους της αθλήτριας στην προσγείωση, το κοινό καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο κριτής μάλλον ξύπνησε στραβά το πρωί. Αυτό πιθανόν συνέβη όταν κατά τη ζωντανή μετάδοση δεν αναφέρθηκε το ότι η Maria Paseka και η Aly Raisman δείχνουν λάθος τεχνική στον ίππο, ότι η Κινέζα Shang Chunsong δεν ολοκλήρωσε τους 3.5 ελιγμούς της, ότι η Βρετανίδα Ευρωπαϊκή πρωταθλήτρια Becky Downie χτύπησε τα πόδια της στη μπάρα αφού έπιασε το Shang της κι ότι η Madison Kocian δεν τελείωσε τις πιρουέτες της στη θέση της κατακόρυφου, γεγονός που μάλλον της στέρησε το χρυσό μετάλλιο στους ασύμμετρους ζυγούς.
Δυστυχώς, η μετάδοση της ΕΡΤ απέτυχε όχι μόνο να εξηγήσει το βαθμό της εκτέλεσης των αθλητριών αλλά και να ενημερώσει τους τηλεθεατές για το βαθμό δυσκολίας τους και τις ασκήσεις που αυτές εκτελούσαν. Καταλαβαίνω απόλυτα ότι πολλές φορές, είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις πότε μία αθλήτρια πραγματοποιεί ένα chow και πότε ένα Maloney κι ότι μερικά μικρολαθάκια είναι αναμενόμενα και δικαιολογημένα. Παρόλα αυτά, είναι δύσκολο να ισχυριστεί κανείς ότι ο σχολιαστής απλά μπερδεύτηκε, όταν ισχυρίζεται ότι τα τεντωμένα σάλτα της Simone Biles στη δοκό ισορροπίας είναι ελεύθεροι τροχοί, ότι οι 3.5 πιρουέτες της Mao Yi είναι tsukahara, ότι η έξοδος της Fan Yilin στη δοκό ισορροπίας είναι ένα απλό τεντωμένο σάλτο κι ότι η Simone Biles σκοπεύει να εκτελέσει τριπλά (!) σάλτα, μια άσκηση δηλαδή που καμία γυναίκα δεν έχει κάνει ποτέ, στις ασκήσεις εδάφους. Η έλλειψη γνώσεων ήταν ακόμη πιο εμφανής στους ασύμμετρους ζυγούς, όπου η σχολιάστρια αποκαλούσε σχεδόν κάθε πέταγμα tkatcev. Η συχνότητα αυτού του λάθους είτε σημαίνει ότι δε διαθέτει καν τις βασικές γνώσεις που θα της επέτρεπαν να διακρίνει τα διαφορετικά πετάγματα μεταξύ τους, είτε ότι απλά θεωρεί ότι το λάθος της δεν έχει σημασία, μιας και η πλειοψηφία του κοινού δε θα το αναγνωρίσει έτσι κι αλλιώς και πραγματικά, δεν ξέρω ποιο από τα δύο σενάρια είναι περισσότερο απογοητευτικό. Επίσης, δεν αναφέρθηκε ποτέ το γεγονός ότι κατά τον τελικό του σύνθετου ατομικού, η Aliya Mustafina δεν εκτέλεσε κανένα συνδυασμό ακροβατικών ασκήσεων, όπως είναι υποχρεωμένη να κάνει, χάνοντας έτσι 0.5 από την αρχική αξία του προγράμματός της και κάθε ελπίδα για το ασημένιο μετάλλιο.
Κατά τη τη διάρκεια του τελικού του σύνθετου ατομικού, η σχολιάστρια δήλωσε ότι η Simone Biles δεν είχε ακόμη δείξει κάτι το ιδιαίτερο αν και μέχρι εκείνη τη στιγμή, η Ολυμπιακή πρωταθλήτρια είχε ήδη εκτελέσει εξαιρετικά έναν από τους πιο δύσκολους ίππους και το πιο δύσκολο πρόγραμμα στη δοκό ισορροπίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Είπε επίσης ότι η Βραζιλιάνα Daniele Hypolito διεκδικούσε με αξιώσεις μία θέση στον τελικό των ασκήσεων εδάφους. Η Daniele είναι ένας ζωντανός θρύλος της ενόργανης γυμναστικής λόγω της μακρόχρονης καριέρας της και των ιστορικών κατορθωμάτων της για τη Βραζιλιάνικη γυμναστική, αλλά έχει περάσει περίπου μια δεκαετία από την τελευταία φορά που είχε ρεαλιστικές πιθανότητες να προκριθεί σε έναν τελικό εδάφους σε παγκόσμιο πρωτάθλημα ή Ολυμπιακούς Αγώνες. Ακόμη, ήταν προφανώς ξαφνιασμένη όταν η Catalina Ponor δεν αγωνίστηκε στους ασύμμετρους ζυγούς. Το γεγονός αυτό δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ως μια απρόσμενη εξέλιξη, μιας και η εξαιρετική Ρουμάνα αθλήτρια έχει να αγωνιστεί στο όργανο αυτό από το 2004. Είναι αλήθεια ότι είχε αρχικά δηλώσει πως θα αγωνιστεί και στα τέσσερα όργανα όμως κάποιος που πραγματικά γνωρίζει το άθλημα θα έπρεπε να ξέρει πως οι ακόμη και μια αθλήτρια τόσο σπουδαία κι απρόβλεπτη όπως η Ponor μάλλον δε θα έπαιρνε ένα τέτοιο ρίσκο, ιδίως αφού ακριβώς πριν, δεν αγωνίστηκε στον ίππο, γεγονός που προφανώς την έβγαλε από τη διεκδίκηση μιας θέσης στον τελικό του σύνθετου ατομικού.
Κατά τη γνώμη μου όμως, το πιο προσβλητικό λάθος έγινε όταν η ΕΡΤ ενημέρωσε τους τηλεθεατές ότι πολλές από τις αθλήτριες που αγωνίζονται ως μέρος των μεικτών group, προκρίθηκαν στους αγώνες επειδή η Ολυμπιακή επιτροπή τους μοίρασε κάρτες που επέτρεπαν τη συμμετοχή τους. Είναι αλήθεια ότι υπάρχει η λεγόμενη «tripartite spot» που δίνεται σε μία αθλήτρια που συμμετείχε στο προολυμπιακό παγκόσμιο πρωτάθλημα και προέρχεται από μία χώρα που εκπροσωπήθηκε από 6 ή λιγότερους αθλητές στους προηγούμενους Ολυμπιακούς αγώνες. Φέτος, τη θέση αυτή πήρε η Isabella Amado που εκπροσωπεί τον Παναμά (και όχι τον Καναδά, όπως αρχικά ειπώθηκε κατά τη μετάδοση των προκριματικών). Όμως η συντριπτική πλειοψηφία των αθλητριών που είδαμε στο Ρίο προκρίθηκαν στους Ολυμπιακούς αγώνες επειδή αγωνίστηκαν στο Test Event του Απριλίου. Δούλεψαν σκληρά, αγνόησαν τραυματισμούς και κατόρθωσαν να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό κάτω από συνθήκες εξαιρετικής πίεσης και η λανθασμένη πληροφορία που μετέδωσε η EPT σίγουρα αδικεί και προσβάλλει τον κόπο τους.
Ίσως βέβαια κάποιος να αναρωτηθεί ποιος νοιάζεται για όλα αυτά. Στην τελική, το κοινό είδε τις καλύτερες αθλήτριες του κόσμου να γράφουν ιστορία στους Ολυμπιακούς αγώνες. Έχει πραγματικά σημασία αν το όνομα της κάθε άσκησης ειπώθηκε σωστά? Φυσικά και έχει! Αν ένας σχολιαστής αγώνα ποδοσφαίρου δε μπορούσε να διακρίνει τις πάσες από τα σουτ κατά τη διάρκεια του παγκοσμίου κυπέλλου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα αντιμετώπιζε την οργή των οπαδών του αθλήματος και θα έχανε τη δουλειά του! Γιατί λοιπόν να μην ισχύει το ίδιο και στην ενόργανη γυμναστική, ή σε οποιοδήποτε άλλο άθλημα; Θα μου πείτε, η Βασιλική Μιλλούση θα εκτελέσει άψογα το jaeger της στους ασύμμετρους ζυγούς ανεξάρτητα με το αν η σχολιάστρια το αποκαλέσει tkatcev. Διαφωνώ! Οι επιδόσεις των αθλητών είναι προφανώς άμεσα συνδεδεμένες με τις συνθήκες προπόνησής τους και οι συνθήκες προπόνησης εξαρτώνται από τα διαθέσιμα κονδύλια, από τα χρήματα που παρέχει η κυβέρνηση και ιδίως σε εποχές οικονομικής κρίσης, από τα χρήματα που παρέχουν οι χορηγοί. Οι χορηγοί αυτοί θα ενδιαφερθούν για το κέρδους που θα τους αποφέρει η συνεργασία με έναν αθλητή και φυσικά, το κέρδος αυτό θα έρθει από τους οπαδούς του κάθε αθλητή, το πλήθος των οποίων, καλώς ή κακώς σχετίζεται άμεσα από τον τρόπο που το άθλημα προβάλλεται στην τηλεόραση. Είναι αφελές να προσποιούμαστε ότι η ποιότητα της κάλυψης ενός αγώνα δεν επηρεάζει το άθλημα, όταν ζούμε σε μια εποχή που η κοινή γνώμη επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Προσωπικά, αγαπούσα την ενόργανη γυμναστική από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου και κάθε φορά που τύχαινε να πετύχω έναν αγώνα στην τηλεόραση δε μπορούσα να πάρω τα μάτια μου από την οθόνη. Όμως, δεν ήταν παρά λίγα χρόνια πριν, που αποφάσισα να διαβάσω για τον κώδικα βαθμολογία και να μάθω περισσότερα για το άθλημα. Ε λοιπόν, μπορώ να πω πως από τότε που έμαθα να ξεχωρίζω το jaeger από το gienger και το khorkina από το van leeuwen, δεν έχω χάσει ούτε έναν αγώνα. Η ενόργανη θα είναι πάντα εντυπωσιακή στα μάτια ενός μέσου ανθρώπου, όμως το να βλέπεις το άθλημα ενώ γνωρίζεις γι αυτό είναι μια τελείως διαφορετική εμπειρία. Δεν εντυπωσιάζεσαι απλά από τα γυαλιστερά κορμάκια και τα δύσκολα ακροβατικά. Κρατάς την ανάσα σου κατά τη διάρκεια ολόκληρου του προγράμματος, τρέμοντας με κάθε κόλλημα, κάθε αστάθεια, κάθε μικρό λάθος. Όταν αρχίσει κανείς να καταλαβαίνει το σύστημα βαθμολόγησης και αρχίσει να παρακολουθεί την καριέρα των αθλητριών από το ξεκίνημά της, θα δει το άθλημα με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο. Κι είναι αυτοί οι άνθρωποι, που έχουν ερωτευτεί την ενόργανη με τον τρόπο αυτό που στο μέλλον θα γίνουν οι κριτές, οι φίλαθλοι, οι προπονητές, οι δημοσιογράφοι ή ακόμη κι ή αθλητές που θα τη βοηθήσουν να αναπτυχθεί.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι η απογοητευτική κάλυψη της ενόργανης γυμναστικής δεν αποτελεί προνόμιο της ελληνικής τηλεόρασης. Προσωπικά, θεωρώ ότι η κυρία Γκίκα έχει πολύ περισσότερες γνώσεις από τον Al Trautwig πού μετά από τόσα χρόνια δε μπορεί ακόμη να αναγνωρίσει μία «κολλημένη» προσγείωση, είναι πολύ πιο αντικειμενική από τους σχολιαστές του BBC που συχνά επιλέγουν να αγνοούν κάθε λάθος της Βρετανικής ομάδας και σίγουρα δεν προσπαθεί να δημιουργήσει άσκοπη ένταση, κατηγορώντας τις ξένες αθλήτριες για απάτες και έλλειψη ευγενούς άμιλλας όπως συμβαίνει συχνά κατά τις μεταδόσεις του NBC. Ήταν μάλιστα φανερό ότι είχε κάνει την έρευνά της και της δίνω τα εύσημα για αυτό. Γνώριζε αρκετά για να αναφερθεί στα προβλήματα που είχε η Ρουμανική ομάδα την τελευταία τετραετία, στην αμφιλεγόμενη επιλογή της Gabby Douglas στην Αμερικάνικη ομάδα, στην απίστευτη ιστορία της θρυλικής Oksana Chusovitina και τον εξαιρετικά δύσκολο ίππο της Ινδής Dipa Karmakar. Όμως, δε φάνηκε να γνωρίζει την ιστορία της Hong Un Jon, που επέστρεψε δυναμικά μετά τον αποκλεισμό της χώρας της, που δήλωσε ψευδή ηλικία για τη «δίδυμη» αδερφής της κι επιχείρησε για πρώτη φορά ένα yurchenko με τριπλή πιρουέτα στον ίππο ή το ταξίδι των διδύμων Sanne και Lieke Wevers που μετά από χρόνια τραυματισμών και δυσκολιών κατάφεραν να φτάσουν μαζί στους Ολυμπιακούς αγώνες στα 24 τους χρόνια. Δεν ανέφερε ότι η Rebeca Andrade, η Maria Paseka και η Becky Downie είχαν καταφέρει να ξεπεράσουν σοβαρούς τραυματισμούς για να φτάσουν στο Ρίο και ότι η Vanessa Ferrari χρησιμοποιούσε την ίδια μουσική εδάφους που χρησιμοποίησε και όταν κέρδισε τον παγκόσμιο τίτλο στο σύνθετο ατομικό το 2016. Δε γνώριζε ότι η Shallon Olsen και η Rebeca Andrade θα έπαιρναν το ρίσκο να εκτελέσουν τον ίππο amanar για πρώτη φορά στην καριέρα τους και δε φάνηκε να ξέρει ότι η Tutya Yilmaz, η Daria Spiridonova, η Wang Yan και η Seda Tutkhalyan συνήθως κάνουν σοβαρά λάθη στη δοκό, και για το λόγο αυτό, το γεγονός ότι κατάφεραν να εκτελέσουν το πρόγραμμά τους σωστά στο Ρίο ήταν κάτι το εξαιρετικό. Κατά την γνώμη μου, ο σχολιαστής των Ολυμπιακών Αγώνων δε θα έπρεπε να χρειάζεται να κάνει κάποια μεγάλη έρευνα ή να προσπαθεί να ανακαλέσει τα γεγονότα από άλλους αγώνες που έχει σχολιάσει στο παρελθόν. Αντίθετα, θα έπρεπε να είναι κάποιος αρκετά παθιασμένος με το άθλημα ώστε να το ακολουθεί ενεργά σε καθημερινή βάση και να γνωρίζει απ' έξω τα ονόματα, τις ιστορίες, τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία όλων των αθλητών. Οι καλύτερες αθλήτριες του κόσμου αξίζουν ένα σχολιαστή που πραγματικά γνωρίζει το άθλημά τους κι όχι κάποιον που χρειάζεται να διαβάσει τις σελίδες τους στη Βικιπέδια λίγο πριν επιβιβαστεί στο αεροπλάνο για το Ριο, κι απλά ελπίζω πως κάποια μέρα, η ενόργανη γυμναστική θα είναι αρκετά σημαντική στη χώρα μας ώστε να τον έχουν.
Χριστίνα Φιλιππάκη
gymnast.gr
