Το σωστό μάθημα μπαλέτου στην ρυθμική γυμναστική

Της Άννας Ιλίνας

Η Ρυθμική γυμναστική είναι ένα υπέροχο άθλημα, το οποίο μέσα σε λίγες δεκαετίες έχει αλλάξει πολύ αλλά δεν άλλαξε το βασικό της στοιχείο - την σύνδεση με το μπαλέτο. Δεν θα κάνω ανάλυση της γέννησης του αθλήματος, ο αναγνώστης μπορεί να την διαβάσει στo προηγούμενό μου άρθρο ή σε άλλες πηγές.

Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω την έννοια και την σημασία του μαθήματος κλασσικού μπαλέτου στα πλαίσια της ρυθμικής γυμναστικής και τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στο μάθημα αυτό για τους χορευτές και για τις αθλήτριες ρυθμικής γυμναστικής

Πρώτα απ’όλα θα πρέπει να σκεφτούμε: Τι είναι το μάθημα μπαλέτου; Είναι ένα σύστημα εκγύμνασης του σώματος. Ναι! Είναι απλά μια γυμναστική που μαθαίνει το σώμα να λειτουργεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Δεν θα σας πω για την ιστορία μπαλέτου γενικώς, θα σας πω όμως την μικρή ιστορία που μας φωτίζει λίγο τον δρόμο δημιουργίας όλων αυτών των ασκήσεων που λέγονται «Μάθημα μπαλέτου».

Κάποτε, στην οικογένεια ενός μεγάλου χορευτή, μιας μεγάλης δυναστείας χορευτών και χορογράφων, γεννήθηκε ένα κοριτσάκι. Ήταν όμως πολύ αδύνατο και αδύναμο, δεν μπορούσε καν να περπατήσει καλά καλά. Τα χέρια της είχαν διαφορετικό μήκος και στην πλάτη ξεκίναγε να εμφανίζεται μια μικρή καμπούρα… Τι να κάνει ο δύστυχος πατέρας; Έβγαλε ένα ασκησιολόγιο για να δυναμώσει το σώμα του παιδιού του. Ασκήσεις από τις πιο απλές και για λίγη ώρα τελικά κατέληξαν να είναι δύσκολες και περίπλοκες και διαρκούσαν έξι ώρες την ημέρα κάθε μέρα. Το αποτέλεσμα ήταν πως αυτό το κοριτσάκι δυνάμωσε τόσο πολύ που τελικά όχι μόνο περπάτησε κανονικά με ίσια πλάτη, αλλά ήταν αυτή ή πρώτη χορεύτρια σε όλο τον κόσμο που χόρεψε στις πουέντ! Ναι! Ήταν η καταπληκτική Μαρί Ταγλιονί (Marie Taglioni).

Δεν θα πω κάτι παραπάνω για αυτή την φοβερή μπαλαρίνα της εποχής της αναγέννησης, αλλά θα επικεντρωθώ στα τρία βασικά γεγονότα.

Πρώτο: Οι ασκήσεις δυνάμωσαν και ίσιωσαν το σώμα της χορεύτριας. Βέβαια δεν τις έκανε μόνη της αλλά με αυστηρότατη επιτήρηση του πατέρα της. Εδώ πρέπει να πούμε πως οι ασκήσεις του μπαλέτου δεν δουλεύουν αν δεν γίνουν σωστά! Και μάλιστα η λάθος εκτέλεση των ασκήσεων μπορεί να προκαλέσει σοβαρές ζημίες στο μυοσκελετικό σύστημα του μαθητή/τριάς. Να ξεχωρίσουν το σωστό και το λάθος, να το δείξουν και να βοηθήσουν να το διορθώσουν οι μαθητές, είναι δουλειά της καθηγήτριας μπαλέτου, κανένας δεν μπορεί εκατό τοις εκατό να ελέγξει το σώμα του και να μην κάνει κανένα λάθος. Ακριβώς για αυτό τον λόγο ακόμα και τα αστέρια του μπαλέτου πάντα δίπλα τους έχουν έναν έμπειρο παιδαγωγό που τους καθοδηγεί.
Δεύτερο: Χρόνος, το θαύμα δεν έγινε σε μία μέρα και δεν έγινε θαύμα! Χρόνια ολόκληρα πέρασαν από τις πρώτες ασκήσεις μέχρι την εμφάνιση της Ταγλιονί στην σκηνή. Αυτές οι καθημερινές ασκήσεις, ρουτίνα, σταδιακή εξέλιξη και δυσκολία των ασκήσεων μας δίνουν το αποτέλεσμα.
Τρίτο:  Τα πόδια της Μαρί δυνάμωσαν τόσο πολύ που κατάφερε να σηκωθεί στις πουέντ και να χορέψει σε αυτές. Εδώ θα το τονίσουμε, δεν δυναμώνουν οι πουέντ τα πόδια! Τα πόδια πρέπει να είναι ήδη έτοιμα και δυνατά για να φορέσουν πουεντ. Με άλλα λόγια όλο το σύστημα ασκήσεων του μπαλέτου είναι φτιαγμένο έτσι ώστε στο τέλος το παιδί να μπορέσει να χορέψει στις πουεντ. Πιστεύω πως όλοι καταλαβαίνουν πως οι πουέντ δεν έχουν καμία θέση στο άθλημα της Ρυθμικής.

Τώρα ας δούμε τις βασικές διαφορές στο μάθημα μπαλέτου για τους χορευτές και στο μάθημα μπαλέτου για τις αθλήτριες της ρυθμικής.

Το πρώτο και το βασικότερο είναι ο χρόνος. Η Εκπαίδευση του επαγγελματία χορευτή διαρκεί χρόνια. Για παράδειγμα το σύστημα της Vaganova είναι γραμμένο και φτιαγμένο μόνο για επαγγελματικές σχολές χορού στις οποίες φοιτούν επίλεκτα παιδιά (δηλαδή παιδιά με μια συγκεκριμένη μυϊκή και σωματική διάπλαση που μπορούν καλύτερα να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις). Λέμε "παιδιά" επειδή η φοίτηση ξεκινάει από την ηλικία των 10 χρονών και ολοκληρώνεται στα 18 χρόνια του παιδιού. Ναι! Οκτώ χρόνια, έξη μέρες την εβδομάδα, κάνουνε μιάμιση ώρα μάθημα μπαλέτου, συν όλα τα άλλα «χορευτικά μαθήματα». Στα 18 χρόνια βγάνουν με πτυχίο «χορευτή μπαλέτου» και έχουν μπροστά τους πολλά χρόνια επαγγελματικής καριέρας.

Τι συμβαίνει όμως στην ρυθμική; Πολύ απλά δεν υπάρχει τόσος χρόνος. Μάθημα μπαλέτου δεν γίνεται κάθε μέρα και διαρκεί περίπου 45 λεπτά με μία ώρα. Λίγο, άλλα καλύτερα από το τίποτα. Και τώρα για να χρονικά περιθώρια που υπάρχουν… δεν υπάρχουν! Με το που μπαίνει το παιδί στο αγωνιστικό σε λίγους μήνες βγαίνει στον κόσμο των κριτών και αγώνων. Στις περισσότερες των περιπτώσεων η σύγχρονη ρυθμική γυμναστική τελειώνει μέχρι τα 18-22 χρόνια της αθλήτριας.

Σύμφωνα με αυτά τα χρονικά δεδομένα καταλαβαίνουμε πως δεν γίνεται να χρησιμοποιήσουμε κανένα σύστημα μπαλέτου όπως είναι. Άλλοι στόχοι και άλλα χρονικά πλαίσια.

Εδώ φτάνουμε στην πιο σημαντική διαφορά: Η ύλη του μαθήματος μπαλέτου.

Πράγματι, τα ίδια ακριβώς πράγματα κάνουν επαγγελματίες χορεύτριες και αθλήτριες ρυθμικής; Φυσικά όχι! Σε αυτό το σημείο πρέπει να σκεφτούμε, γιατί στην ρυθμική υπάρχει μάθημα μπαλέτου; Ως πιο σημαντικό θα πούμε για την προστασία του σώματος από τους τραυματισμούς. Στο σύστημα ασκήσεων μπαλέτου υπάρχουν τρείς βασικές ασκήσεις πάνω στις οποίες στηρίζονται όλες οι άλλες. Με την σωστή εκτέλεση αυτών των ασκήσεων θωρακίζεται το μυοσκελετικό σύστημα και προστατεύεται η αθλήτρια από τους τραυματισμούς. Δεν μιλάμε φυσικά για ατυχήματα, μπορούν να συμβούν παντού, μιλάμε για χρόνιες κακώσεις που προκύπτουν από την λάθος χρήση του σώματος. Ο δευτερεύων λόγος του μπαλέτου στην ρυθμική είναι «να βγουν οι ασκήσεις». Το πρόβλημα βρίσκεται ακριβώς εδώ. Στις περισσότερες φορές προσπαθούν να πετύχουν την άσκηση με κάθε τρόπο, με αποτέλεσμα και άσκηση καθαρή δεν βγαίνει και ο τραυματισμός έρχεται. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι καθαρές και ωραίες ασκήσεις και γραμμές είναι παρεπόμενο της σωστής εκτέλεσης των ασκήσεων μπαλέτου. Έχετε παρατηρήσει πως όλες χορεύτριες μπαλέτου έχουν τα ίδια πόδια, τα ίδια χέρια και το ίδιο σχεδόν σώμα; Ναι και αυτό είναι παρεπόμενο, απλό αποτέλεσμα της συνεχόμενης σωστής εκτέλεσης των ασκήσεων. Καμία δεν γεννιέται με πόδια μπαλαρίνας! Αυτά τα πόδια φτιάχνονται με πολύ κόπο.

Η σωστή τεχνική μπαλέτου μας οδηγεί με ασφάλεια στις σωστές ασκήσεις ρυθμικής και την υψηλή βαθμολογία.

Πώς να πετύχουμε αυτό; Το αποτέλεσμα κατά πολύ εξαρτάται από τον χορογράφο που δουλεύει με την ομάδα. Πρώτα απ’όλα άνθρωπος που αναλαμβάνει να δουλέψει με τις αθλήτριες της ρυθμικής πρέπει να έχει μια άριστη και πλήρη γνώση των ασκήσεων του μπαλέτου, πρέπει να ξέρει τις ιδιαιτερότητες του αθλήματος και πρέπει να μπορεί να προσαρμόζει το μάθημά του στις ανάγκες του αθλήματος αλλά και της κάθε αθλήτριας.

Πλέον υπάρχει όρος «αθλητική χορογραφία» και «αθλητικός χορογράφος», κάτι το οποίο μας δείχνει πόσο διαφορετικές και ιδιαίτερες ανάγκες υπάρχουν μεταξύ μπαλέτου για χορεύτριες και μπαλέτου για αθλήτριες.

Evgenia Kanaeva πρώτη δυο φορές χρυσή Ολυμπιονίκης 2008 και 2012.

Yana Kudryiavtseva αργυρή Ολυμπιονίκης 2016.

Οι ασκήσεις αλλάζουν, η τεχνική παραμένει!