Το άγχος της απόδοσης στον αγώνα, ένα πρόβλημα όχι τόσο "αθώο"

Του Αντώνη Κεραμιδά

Αρκετοί προπονητές και προπονήτριες ισχυρίζονται πως το άγχος του αθλητή για τους αγώνες δρα σαν διεγερτικό προκειμένου να δώσει τον καλύτερό του εαυτό. Και πολλές φορές οδηγείται ή αφήνεται σε αυτή τη κατάσταση εδραιώνοντας ένα είδος νοοτροπίας που κάθε άλλο παρά ευεργετική είναι για την υγεία και το μέλλον του. 

Ας το δούμε.

Πολλοί αθλητές και αθλήτριες τείνουν να εκτελούν τα προγράμματά τους σε αγώνες, πολύ χειρότερα σε σχέση με αυτά που εκτελούν κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Όταν αυτό συμβαίνει συχνά, δηλαδή, όταν τα προγράμματα που παρουσιάζονται στον αγώνα δεν έχουν την ίδια σταθερότητα με αυτά της προπόνησης, τότε προφανώς υπάρχει αυτό που λέμε άγχος απόδοσης το οποίο προέρχεται από τον φόβο της αποτυχίας.

Ο φόβος αποτυχίας μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα στην απόδοση των αθλητών και κυρίως σ΄αυτούς που αναζητούν την τελειότητα στην εκτέλεση. Από τη "φύση του" το άθλημα της γυμναστικής βασίζεται την τελειότητα, δηλαδή στην εκτέλεση δύσκολων ασκήσεων, συνδυασμών και προγραμμάτων με αριστοτεχνική εκτέλεση. Αλλά το κυνήγι και μόνον της τελειότητας εκτρέπει τον αθλητή από την ουσία του αγώνα του.

Η αλήθεια είναι πως πολλοί αθλητές αποδίδουν καλά στους αγώνες "χρησιμοποιώντας" τον φόβο της αποτυχίας θεωρώντας πως αυτό τους ωθεί να εκτελούν πιο σταθερά τα προγράμματά τους. Παρόλο που αυτό μπορεί να λειτουργεί ως κίνητρο, στην ουσία όμως αποτελεί μια λανθασμένη νοοτροπία που σε βάθος χρόνου μόνον προβλήματα μπορεί να επιφέρει στη ψυχολογία του αθλητή.

Οι αθλητές και αθλήτριες που αγωνίζονται υπό αυτό το καθεστώς σκέψης, αντί να δώσουν τον καλύτερο τους εαυτό με βάση την πραγματική τους απόδοση και δυνατότητες, επικεντρώνονται στο αποτέλεσμα έχοντας ως μόνη έγνοια τη βαθμολογία των κριτών. Ανησυχούν για το τι θα συμβεί αν δεν κάνουν τόσο καλά όσα οι ίδιοι προσδοκούν. Σταματούν να επικεντρώνονται στο πως θα εκτελέσουν σωστά το πρόγραμμα τους και αρχίζουν να πλάθουν σενάρια αποτυχίας μέσα σε ένα κλίμα αρνητισμού. Αυτό όμως δεν είναι αγώνας και ούτε πρωταθλητισμός αλλά προσωπικό μαρτύριο.

Μπορεί ο προπονητής να έχει τη γνώση και την ικανότητα να βοηθήσει πάνω στο άγχος της απόδοσης με διάφορες μεθόδους, όπως η νοητική προπόνηση ή χαλάρωση πριν από τον αγώνα, αλλά εάν ο φόβος για αποτυχία του αθλητή πηγάζει από την ανάγκη για κοινωνική έγκριση, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί διαφορετικά και πιο βαθειά. Ο φόβος της απόρριψης ή ο φόβος μήπως δε γίνει δεκτός από άλλους, έχει βαθύτερα αίτια.

Σε κάθε περίπτωση για να ξεπεραστεί το πρόβλημα, χρειάζεται να εντοπιστεί η βασική πηγή του φόβου. Είτε πρόκειται για ανάγκη επιβράβευσης από τους ανθρώπους γύρω του είτε για ανάγκη για την τελειότητα στην εκτέλεση, είτε από τη πίεση του προπονητή, το θέμα χρειάζεται να αντιμετωπιστεί κατάλληλα και σύντομα.